Malo poznati oblik demencije, koji se lako može zameniti za Alchajmerovu bolest, sada ima novo ime i specifične dijagnostičke kriterijume.
Istraživači su ga nazvali limbičko-predominantni amnestički sindom (LANS), i nadaju se da će njihov rad olakšati medicinskom osoblju da se brinu o pacijentima sa različitim oblicima gubitka pamćenja i pruže im adekvatne savete.
LANS se manifestuje sa drugačijim promenama u mozgu u poređenju sa Alchajmerovom bolešću, napreduje sporije i sa blažim simptomima, uglavnom pogađajući osobe starije od 80 godina.
Slično Alchajmerovoj bolesti, definitivna dijagnoza je moguća samo nakon autopsije.
Snimci mozga i biomarkeri
Kako bi pomogli osobama koje pate od gubitka pamćenja, neurolog Nik Korivo-Levalije i njegovi saradnici iz Mejo klinike, zajedno sa drugim institucijama u SAD i Španiji, obezbedili su zvaničan okvir za razlikovanje LANS-a od Alchajmerove bolesti.
– U našoj kliničkoj praksi susrećemo pacijente čiji simptomi poremećaja pamćenja izgledaju kao Alchajmerova bolest, ali kada pogledamo njihove snimke mozga ili biomarkere, jasno je da je nemaju – kaže David Džons, glavni autor i neurolog iz Mejo klinike.
– Do sada nije postojala specifična medicinska dijagnoza koju bismo mogli da postavimo, ali sada možemo da damo odgovor – dodaje.
Preciznija dijagnoza uzima u obzir faktore kao što su starost, težina gubitka pamćenja, snimci mozga i biomarkeri.
Promene česte kod starijih osoba
U jednom ispitivanju, novi dijagnostički kriterijumi uspešno su kategorizovali desetine pacijenata koji su umrli sa Alchajmerovom bolešću ili LANS-om, bazirano samo na zdravstvenim podacima iz vremena kada su bili živi. Iako razultati nisu bili savršeni, tačnost je iznosila preko 70 procenata.
Ispostavilo se da set kliničkih kriterijuma za LANS ima veliku verovatnoću da bude povezan sa promenama u mozgu izazvanim limbičko-predominantnom encefalopatijom povezanom sa starenjem uzrokovanom proteinom TDP-43 (LATE).
U studiji, većina pacijenata sa LATE promenama u mozgu imala je najviše ocene za dijagnozu LANS-a, ali autori napominju da, iako su ova dva termina „veoma povezana“, LANS tehnički može da obuhvati bilo koji oblik demencije koji dovodi do degeneracije limbičkog sistema.
Promene u mozgu kod LATE su veoma česte kod starijih osoba, javljaju se kod oko 40 procenata starijih od 85 godina. Obeležene su nakupljanjem proteina zvanog TDP-43 u limbičkom sistemu, koji je skup struktura u mozgu uključen u regulaciju pamćenja, emocija i ponašanja.
Ove promene u mozgu se značajno razlikuju od nakupljanja tau proteina koja se javlja kod Alchajmerove bolesti, a koja se uglavnom akumulira u delovima mozga koji su uključeni u prostornu svest i rasuđivanje.
Godine 2019, međunarodni konsenzus je preporučio da promene u mozgu izazvane LATE-om budu deo klasifikacionog sistema za demenciju.
Preklapanje simptoma
Alchajmerova bolest i LANS imaju značajne preklapanja u simptomima, te se zbog čega često mešaju. Ponekad se LANS može javiti zajedno sa Alchajmerovom bolešću, što dodatno komplikuje situaciju.
Međutim, ove dve bolesti su različite. Pretražujući dostupne studije o oba oblika demencije, istraživači iz Mejo klinike su identifikovali ključne kliničke razlike u načinu na koji se LANS i Alchajmerova bolest manifestuju kod pacijenata.
Pacijenti sa LANS-om obično prvo pate od epizodnog gubitka pamćenja, što smanjuje njihovu sposobnost da se prisete konkretnih detalja ili imena objekata i ljudi, i smanjuje verbalnu fluentnost. Ali njihova vizuelno-prostorna obrada informacija je relativno očuvana u poređenju sa onima koji imaju Alchajmerovu bolest.
Pored toga, MRI studije sugerišu da je gubitak volumena u hipokampusu više povezan sa LANS-om nego sa Alchajmerovom bolešću, gde su gubici volumena uglavnom fokusirani u neokorteksu.
LANS takođe izgleda da se pojavljuje sporije i sa blažim simptomima u odnosu na bržu stopu propadanja koja se vidi kod Alchajmerove bolesti, a još bržu kod onih koji imaju i LANS i Alchajmerovu bolest.
– Jedan primer koji može da bude potencijalni izvor kliničkih dilema je limbička varijanta Alchajmerove bolesti, gde se tau (protein) pretežno lokalizuje u limbički sistem i stoga kvalifikuje za LANS – objašnjavaju autori.
– Napredni kriterijumi za LANS u kombinaciji sa vizuelnom procenom tau-PET mogu da pomognu u određivanju koja patologija ima najveću verovatnoću da izazove kliničke simptome – dodaju.
Studija je objavljena u časopisu Brain Communications.
Izvor: Sciencealert.com/Zdravlje.kurir.rs
