Dragojlo Dudić (Klinci, kod Valjeva, 9. decembar 1887 — Mačkat, kod Čajetine, 29. novembar 1941) bio je zemljoradnik, pisac, komunistički revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
Biografija
Rođen je 9. decembra 1887. godine u selu Klinci, kod Valjeva od oca Jovana i majke Višnje. Potiče iz bogate patrijarhalne zajednice, gde se smatralo da je školovanje i učenje samo za gradsku decu. Sam je naučio da čita i piše i postao najpismeniji i najnačitaniji seljak u Srbiji ; jedan od najuzornijih domaćina u svom kraju. Engleski jezik naučio je tokom obuke za bolničara u Engleskoj.
Posle dinastičke promene 1903. godine kada pala dinastija Obrenović nastala su nemirna vremena sukoba i ratova. Posle balkanskih ratova spremalo se za Prvi svetski rat.
Dragojlo Dudić posle odsluženja vojnog roka 1909. godine bio u ratovima u kojima je bio bolničar, kaplar i narednik. Posle povlačenja-prelaska srpske vojske preko Albanije 1915. godine i Solunskog fronta, trajno se opredelio za ideje levice, socijalne i druge promene. Tako je 1919. godine postao član Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista).
U svome selu je formirao partijsku organizaciju 1920. godine. Nekoliko puta je bio kandidat za narodnog poslanika (1923. i 1925). Bio je član Mesnog komiteta KPJ za Valjevo i član Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, od 1940. godine.
Između Prvog i Drugog svetskog rata sarađivao je u više listova i časopisa, uključujući „Politiku“, „Radničke novine“, „Rad“, „Narodnu pravdu“ i zbornik seljaka pisaca „Za plugom“.
Organizator je ustanka u zapadnoj Srbiji 1941. godine protiv okupatorske vojske nacističke Nemačke. U julu 1941. godine formirao je Kolubarsku partizansku četu, potom je postao komandant Valjevskog partizanskog odreda, u novembru 1941. izabran je za predsednika Glavnog narodnooslobodilačkog odbora Srbije.
Poginuo u borbi s Nemcima, 29. novembra 1941. kod Mačkata na Zlatiboru.
Za svoj revolucionarni rad i učešće u Naeodnooslobodilačkoj borbi, posthumno je odlikovan sa nekoliko visokih odlikovanja Nove Jugoslavije. Najpre je Ukazom Predsedništva AVNOJ-a 25. septembra 1944. odlikovan Ordenom narodnog oslobođenja, a potom 6. jula 1945. Ordenom zasluga za narod prvog reda. Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije 14. decembra 1949. proglašen je za narodnog heroja.
Čitava porodica Dudić učestvovala je u Narodnooslobodilačkoj borbi. Sin Miloš, umro je 1943. od posledica ranjavanja u Prijepoljskoj bici, takođe je proglašen za narodnog heroja, ćerka Persa stradala je u logoru Aušvicu u Nemačkoj, a supruga Stevka i ćerka Zorka bile su zatočenice logora Banjica.
U Srbiji je 1987. i početkom 1988. nizom manifestacija obeleženo 100 godina od rođenja Dragojla Dudića. Povodom toga održan je naučni skup o Dragojlu Dudiću 25. februara 1988. u Valjevu.
Dnevnik 1941.
Dnevnikom je obuhvaćen period od 1. avgusta do 5. novembra 1941. godine. Njagov „Dnevnik“ objavljen 1945. predstavlja važno svedočanstvo o prvim mesecima ustanka u Srbiji.
Ivo Andrić je o „Dnevniku 1941“ Dragojla Dudića napisao: To je jedan od onih zapisa u čijem postanku književni planovi i ambicije nisu igrali nikakvu ulogu, a koji upravo zato imaju i za književnost ogromnu dokumentarnu vrednost, i koji se, što je najčudnije, i sami uzdižu do neposrednog pravog književnog izraza.
Vladimir Dedijer: To je prava istorija odozdo, istorija koja se ne trudi da opiše događaje onako kako bi oni trebalo da se odvijaju, već onako kako su se dešavali.
Tokom 2020. godine izašlo je kritičko izdanje „Dnevnika 1941”.
Fondacija „Dragojlo Dudić“
Fondacija „Dragojlo Dudić“ svake godine, raspisuje nagradni književno-publicistički konkurs za neobjavljena, originalna književna i publicistička dela. Tema je oslobodilački ratovi srpskog naroda.
sr.wikipedia.org
