Preobraženje je jedan od 12 velikih hrišćanskih praznika kojim se proslavlja događaj na gori Tavorskoj kada se Hrist “preobrazio” i pred apostolima Petrom, Jakovom i Jovanom pokazao svoju božansku prirodu.
Preobraženje pada uvek u vreme Gospojinskog posta. Zato je praznična trpeza uvek posna, obogaćena ribom i vinom. Danas se na kraju Svete Liturgije služi obred sveštanja grožđa. U crkvenim bogosluženjima praznuje se sedam dana, tokom kojih se pevaju pesme posvećene ovom jevanđelskom događaju.
Na ikoni Preobraženja predstavljen je Gospod Isus Hristos na gori, okružen svetlošću, sa sagovornicima Ilijom i Mojsijem, dok trojica apostola, Petar, Jakov i Jovan, uplašeni leže na zemlji.
Ima brojnih hramova posvećenih ovom prazniku, u Pančevu, Zagrebu, Sokobanji, Smederevskoj Palanci i drugi, kao i manastira, kao što je Preobraženje u Ovčaru. Jedan od najupečatljivijih opisa praznovanja nalazimo kod Jakova Ignjatovića, koji dočarava proslavu u slavnoj Sent Andreji. I danas se Srbi u Mađarskoj na ovaj praznik masovno okupljaju. Negde se na današnji dan održavaju sabori, kao u manastiru Miljkovu kod Svilajnca, Orahovici u Slavoniji i drugde, pi[e na sajtu Srpske pravoslavne crkve.
Preobraženjska crkva u Pančevu sa ikonostasom Uroša Predića
Crkva u Pančevu je posvećena Svetom Preobraženju Gospodnjem, sagrađena je na mestu starijeg hrama s početka 18. veka. Projekat je izradio arhitekta Svetozar Ivačković u neovizantijskom stilu, tako da je crkva jednobrodna građevina krstoobrazne osnove sa kupolom monumentalne veličine i visokim zvonikom izdvojenim poput srednjovekovnog pirga. Precizno osmišljena fasadna dekoracija je sa bogato profilisanim krovnim vencima, višedelnim prozorskim otvorima, polukružno završenim i čipkastim rozetama. Za glavne neimarske poslove angažovani su Franja Erlmajer iz Beograda i Mihajlo Tomić iz Pančeva.
Ikonostas je izveden prema projektu Milorada Ruvidića i Branka Tanazevića, oslikao je 1911. godine Uroš Predić u duhu akademskog realizma. Zidnim slikarstvom kojem dominiraju istorijske kompozicije oslikao je Stevan Aleksić.
Narodna verovanja vezena za Preobraženje
U narodu se smatra da je Preobraženje dan kada se poslednji put kupa u rekama, jer se za ovaj praznik vezuje i smena godišnjih doba.
Postoji verovanje da se o ovom prazniku celokupna priroda preobražava, pa se kaže: Preobražava se i voda i gora.
U narodu se preobraženje slavi kao prelaz iz letnjeg u zimski period,kad vazduh i voda postaju hladniji,lišće počinje da žuti i sve u prirodi što je do tada bujalo polako vene.
U pravoslavnim hramovima se na Preobraženje iznosi i blagosilja novi rod grožđa, koje se prema pravoslavnom srpskom običaju, prvi put jede na ovaj praznik.
danas.rs
