Memorijalni spomenik od posebnog značaja za nacionalnu istoriju i kulturu u Ruzveltovoj ulici pored činjenice da je večni dom mnogih znamenitih ličnosti čuvar je velikog broja skulptura visoke umetničke vrednosti. U okviru ovog kompleksa nalazi se preko 2000 vajarskih dela koje je tokom godina radilo više od 130 skulptora. Mnoge skulpture poseduju simbolička značenja, njima se isticao životni poziv preminulih, tuga porodice ili način na koji je okončan životni put. Posebno se izdvajaju idejna rešenja na grobovima dece i mladih. U ovom tekstu izdvajamo neke od upečatljivih fragmenata prošlosti koji mirno stoje i odolevaju vremenu.
Ženska figura u krinolini pod baldahinom
Spomenik podignut za Angelinu Jovanović suprugu Joce Jovanoviča Šapčanina velikog trgovca i dobrotvora pleni lepotom. Isklesana u prirodnoj veličini figura gospođe Angeline nadvija se nad porodičnom grobnicom Jovanovića. Svojevrstan dokaz pažnje i privrženosti porodici do danas odoleva vremenu i svedeoči modi i životnom stilu doba u kom je podignuta. Tvorac ovog impozantnog dela je italijanski majstor iz Đenove Ganesa.
Dva grobna mesta Dr Vojislava Kujundžića
Groteskna nadgrobna ploča u obliku čoveka koji spava u krevetu prekriva grob Dr Vojislava Kujundžića jednog od osnivača Društva za kremaciju “Oganj”. Ovo društvo koje je sa radom počelo još 1905. godine promovišući ideju spaljivanja zemnih ostataka nažalost u trenutku smrti svog osnivača nije bilo u prilici da svoju ideju vodilju sprovede u delo zbog zakonske zabrane. Te je Kujundžić sahranjen ispod ovog pomalo bizarnog nadgrobnog spomenika koji predstavlja čoveka koji spava. U trenutku kada se u Beogradu otvara prvi krematorijum 1964. godine, otvorili su ovaj bizarni sarkofag i spalili ostatke svog osnivača, a urnu položili u rozarijum. Tako da od tada dr Kujundžić ima dva spomen obeležja.
Nušićeva grobnica u obliku piramide
Porodična grobnica Branislava Nušića spada u red netipičnih grobnica za svoj period. Podignuta u obliku piramide bila je plodno tlo za razvijanje raznih teorija. Neki su trvdili da je tog oblika zbog masonskog upliva te da predstavlja svojevrsni masonski simbol, dok su drugi tvrdili da je grobnica tako pravljena da niko ne bi mogao da se “uneredi ” na njoj. Nušić je sa sobom na večni počinak odneo razlog pravljenja grobnice u ovom obliku a ona i danas privlači pažnju.
Velimir Teodorović
U centralnom delu aleje velikana nalazi se kapela Velimira Teodorovića narodnog dobrotvora i vanbračnog sina kneza Mihaila Obrenovića. U masivnom zdanju koje krase velika vrata od kovanog gvožđa nalazi se bista Velimira Teodorovića izlivena u bronzi a delo je velikana umetnosti Petra Ubavkića.
Granate na generalskim grobovima
U jednom trenutku kao običaj se ustalilo postavljanje mina, bombi, puški, statua u vojničkoj uniformi na spomenike vojnih lica ili ratnika, pa je tako i na spomeniku generala Miloša Vasića, ministra vojske i mornarice, koji je predvodio srpsku vojsku na Kajmakčalanu,sa obe strane biste postavljena po jedna granata.
Dela Ivana Meštrovića
Bista na spomeniku Nikoli Pašiću delo je vajara Ivana Meštorvića. Odlivak rađen odmah po smrti Pašića bio je u jednom trenutku i predmet krađe. Tu krađu učinio je niko drugi do sam Pašićev sin Radomir koji je želeo da je proda i zaradi novac, srećom policija je uspela da ga odvrati od ovog čina i bista i dalje krasi mesto na kome večno počiva Nikola Pašić. Ivan meštrović ima još nekoliko zapaženih dela na Novom groblju a to su biste Milenka Vesnića, Milovana Milovanovića i portert u reljefu Save Kosanovića
Svirač na harfi delo i Anđeo Tome Rosandića
Toma Rosandić svoj umetnički doprinos dao je u uređivanju nekoliko spomen obeležja na Novom groblju. Autor je skulpture “Svirač na harfi” na grobu njegove žene Mare. Zatim skulpture na grobu Milorsda Draškovića poprsje i skulpture “Andjelo” i dečije poprsje na grobnici Stevana Veljovića, kao i reljefa u kamenu “Hristors” na grobu braće Milutinović.
Ženska figura sa harfom
Delo velikana Sretena Stojanovića “Ženska figura sa harfom” krasi večni dom Vele i Đoke Jovanovića. Preko dvadeset radova istaknutog umetnika nalazi se na Novom groblju a neki od njih su na spomen obeležjima Petra Kočića, Milana Grola, Milana Rakića i drugih.
“Deca” delo Đorđa Jovanovića
Đorđe Jovanović bavio se i nadgrobnom skulpturom, preko trideset njegovih radova i danas krasi memorijalni kompleks. Neki od njih su “Deca” iz 1892. godine na grobu akademika Andre Nikolića koji predstavlja najstariji reljef na Novom groblju. Zatim simbolična figura ženske osobe na grobu književnika Sime Matavulja, kao i nadgrobni spomenik vojvodi Živojinu Mišiću, na kome ka bisti velikog vojskovođe statua žene pruža ruku i granu paprati.
“Slikanje je oblik molitve”
Spomenik arhitekte Leonida Trofimoviča Šejke jednog od osnivača grupe Medijala, veoma je nesvakidašnjeg oblika. Bronzana kocka malih dimenzija sa ispisom “ Slikanje je oblik molitve” i danas krasi Novo groblje.
Esnafska obeležja na grobovima
Na mnogim spomenicima postavljane su skulpture koje svedoče o životnom pozivu premiunulih, pa tako na grobnici tvorca rukoveti i opela Mokranjca imamo frulaša, na grobovima pomoraca postavljene su skulpture brodova, na grobovima avijatičara avioni. “Muze poezije i slikarstva” delo vajara Petra Palavičinija krase grob književnika Matije Bana i slikara Stevana Todorovića. Otisak novina na spomeniku direktora velikog beogradskog dnevnika Pravda, a na nekima su postavljeni i predmeti neizostavni u svakodnevnom radu poput čekića u ruci stojeće muške figure na grobu porodice Bertoto. Bertoto Avanti tvorac je mnogih izuzetnih zdanja na Novom groblju.
Simboli tuge
Na mnogim grobovima simbolično je prikazana tuga i žalost. Grobovi dece obično su obeleženi statuom koja simboliše preminulo dete. Na nekim grobovima poput groba porodice Milenković, Mrković i Janjušević simbolika tuge uobličena je u skulpturu ili reljef žene koja plače. Anđeo je obično oznaka mlade preminule osobe i možete takve skulpture i reljfefe videte na grobu Melanije Bugarinović Jovanović, Milorada Draškovića, Branislava Markovića. Simbol gašenja porodične loze predstavljen je drvetom isečenih grana, a takav nadgrobni ukras možete videte na porodičnoj grobnici Ignjatović.
Ukoliko ste ljubitelj umetnosti i ne poznajete strah, Novo gorblje, jedninstveni muzej na otvorenom, može biti idealna destinacija. Imaćete priliku da istražite ovo mesto nepresušne inspiracije mnogih umetnika čija jedinstvena i impozantna umetnička dela i dalje krase kompleks. Svojevrsno kulturno dobro ovog grada može biti idealno za mirnui spokojnu šetnju kroz istoriju.
(011info.com)
